Logo WTG

Wersja polska  English  Deutsch  Français

Dziś jest 29 marca 2024 roku, imieniny Marka, Wiktoryny, Zenona

Gniezno i Czerniejewo Czas i miejsce spotkania Program Zdjęcia Sprawozdanie ze spotkania Protokół z zebrania założycielskiego Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego GNIAZDO



Gniezno i Czerniejewo


Czas i miejsce spotkania

  • 26.04.2008, Gniezno

Program

  • Gniezno, Muzeum Początków Państwa Polskiego i wystawa Ars Scribendi
  • Czerniejewo - spotkanie WTG mające na celu zmianę statusu na Stowarzyszenie posiadające osobowość prawną.

Zdjęcia

oraz prezentacja multimedialna - Czerniejewo


Sprawozdanie ze spotkania

  • Autorka: Basia Cywińska

Co też wydarzyło się dziś w Czerniejewie
Zaraz tu opowiem temu, co nic nie wie.
Ewa przyjechała do nas aż z Warszawy
Rzecz to nadzwyczajna, godna takiej sprawy!
Na stole już jadło, a w dzbanach napitek
I już nie wiadomo czy skończym przed świtem...
Ekscelencja Wojtek zjazd nasz inicjuje,
Jak tam było w Łodzi nam relacjonuje.
Echa ważkich decyzji Towarzystwa GNIAZDO
Wieńczą konferencję, gdy podano ciasto!
O! to kres wierszyka, więc pa, pa - już zmykam...

  • Autorka: Joanna Lubierska

W kwietniowy, rozkwitający świeżą, wciąż jeszcze soczystą zielenią, sobotni poranek spotkaliśmy się na kolejnej wycieczce tym razem w Gnieźnie. Naszym celem było Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, które zorganizowało niezwykle ciekawą ekspozycję „Ars scribendi. O sztuce pisania w średniowiecznej Polsce”. Jest to prawdopodobnie pierwsza tak duża prezentacja średniowiecznych dokumentów pochodzących ze zbiorów polskich archiwów. Wystawę otwiera sekwencja obejmująca okres od X do końca XII wieku, który charakteryzuje się niewielką ilością zachowanych zabytków. Znalazły się tu najstarsze w zbiorach polskich dokumenty, takie jak:
- słynna Bulla Gnieźnieńska z 1136 roku, która zawiera wiele polskich nazw miejscowości i imion,
- dokument kardynała Humbalda wystawiony przez niego w Gnieźnie w 1146 roku,
- dyplom z 1153 roku dotyczący powołania do życia klasztoru cysterskiego w Łeknie. Na wystawie prezentowane również były rękopisy iluminowane poczynając od czasów karolińskich (mszał gnieźnieński z około 800 roku), na dziełach najlepszych XI-wiecznych skryptoriów bawarskich (Codex Aureus Gnesnensis, Missale Plenarium) i XII-wiecznych saskich kończąc (Ewangeliarz Kruszwicki).
Druga część wystawy prezentowana była poprzez zespół dokumentów wydanych przez książąt wielkopolskich, króla Kazimierza Wielkiego i pierwszych Jagiellonów oraz dokumenty królewskiego sądownictwa. Na wystawie znalazły się ponadto bogato zdobione dyplomy i rękopisy powstałe z inicjatywy i w kręgu duchowieństwa, jak np. dokumenty wydawane przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię Skotnickiego, biskupów poznańskich, a także opatów wielkopolskich klasztorów - benedyktyńskiego w Lubiniu, cysterskich w Lądzie i Przemęcie.
Obraz kultury pisma dopełniała wystawa poświęcona miastu, w ramach której zaprezentowane zostały księgi prawa magdeburskiego (poznańska i gnieźnieńska), najstarsze zachowane w Wielkopolsce księgi wójtowskie i ławnicze, księgi rachunkowe i liczne dokumenty wystawiane przez władze wielkopolskich miast oraz osoby prywatne. Na wystawie znalazły się również inkunabuły i starodruki.
Zrozumiałym zainteresowaniem cieszyła się „Księga złoczyńców” oraz ówczesne prototypy dzisiejszych drzew genealogicznych, podczas gdy księgi zawierające tabele podatkowe czy finansowe – nie wzbudzały już takiego entuzjazmu.
Oglądanie własnymi oczami dokumentów sprzed 800 czy nawet więcej lat, jest odczuciem nie do opisania, zwłaszcza dla nas, genealogów wgłębiających się w każdą literkę, w każde słowo, mających tak wiele szacunku dla wszelkiego rodzaju ksiąg, czyli szeroko rozumianego słowa pisanego. Każdy bowiem zachowany i udostępniony dokument ze stosunkowo świeżą metryką, liczący 100 czy 200 lat wzbudza nasz entuzjazm, a co dopiero mówić o prezentowanych w Gnieźnie skarbach … Dwustu - czy nawet trzystuletnie dokumentny przestają wtedy robić wrażenie.
Oglądając pożółkłe dokumenty z ogromnymi pieczęciami, zapełnione rządkami trudnej do odczytania średniowiecznej łaciny, nie sposób nie zastanowić się przez chwilę nad tym jak żyli współcześni tym dokumentom ludzie. Poniekąd można to sobie wyobrazić, ponieważ w jednej z sal ekspozycyjnych znajdują się makiety miasta Poznania i miasta Gniezna, ukazujące te dwa grody w okresie średniowiecza. Oprócz nich zgromadzono nieliczne przedmioty użytku codziennego, jak gliniane misy, dzbany, zachowane igły, ozdobne grzebienie, nieco biżuterii, fragmenty kościelnych posadzek i kafli. Poza ekspozycją znalazły się konterfekty polskich władców i kilka portretów trumiennych pochodzących z okresu renesansu i baroku.

Po uczcie dla oka, potrzebne było i coś dla ciała …..
W pięknym, prawie majowym słońcu, przejechaliśmy kilka kilometrów do położonego niedaleko Czerniejewa, które było miejscem naszych obrad. Położonemu w angielskim parku pałacowi czerniejewskiemu należy się kilka osobnych słów.

Pałac w Czerniejewie jest jedną z najbardziej okazałych rezydencji w Wielkopolsce. Wczesnoklasycystyczny pałac wzniesiono tu w latach 1771-1775 dla generała Jana Lipskiego na fundamentach dawnego zamku, prawdopodobnie według projektu architekta Ignacego Graffa z Rydzyny. Pałac dwukrotnie przebudowywany. Pierwsza przebudowa, z lat 1789-1790 i późniejszych, przeprowadzona prawdopodobnie według projektu Kamsetzera nadała pałacowi charakter neoklasyczny, a polegała, między innymi, na dodaniu czterokolumnowego portyku z tympanonem wysuniętego znacznie przed linię elewacji. Portyk umożliwiał kryty dojazd pod samo wejście i dodał rezydencji okazałości. Na osi głównej pałacu, na parterze, powstał wówczas wsparty na kolumnach salon, a nad nim, na piętrze, sala balowa ozdobiona pilastrami.
Druga przebudowa z lat 1926-1928 przeprowadzona przez architekta Juliusza Nagórskiego polegała na rozbudowie wschodniego skrzydła pałacu i połączeniu głównego budynku z oficyną wschodnią za pomocą galerii. Oficynę zachodnią połączono galerią z pałacem w latach 1980-1982, podczas prac restauracyjno - remontowych.
Pałac otoczony jest dwoma dziedzińcami. Pierwszy, zewnętrzny (tzw. avant-cour, przeddziedziniec) ma po bokach wozownie i stajnie. Drugi, wewnętrzny (tzw. cour d’honneur, dziedziniec honorowy) otoczony jest z boków dwoma oficynami. Całość położona jest w parku krajobrazowym, pierwotnie zaaranżowanym na francuską modłę, a od XIX wieku zaprojektowanym w stylu parku angielskiego, z alejami lipowymi, grabowymi i stawami. W głębi parku znajduje się budynek bażanciarni.
Pałac w czasie wojny użytkowany był przez Niemców, dlatego zabudowania przetrwały w stanie nienaruszonym. Wnętrza i wyposażenie uległy jednak znacznemu zniszczeniu i rozproszeniu w końcowym okresie wojny. Obecnie w pałacu mieści się hotel.

Pałac wybudowany dla Lipskich poprzez małżeństwo córki generała Lipskiego dostał się w ręce Skórzewskim. W 1885 roku Rajmund hr. Skórzewski ustanowił z dóbr Czerniejewo-Radomice ordynację na zasadzie majoratu. Otrzymał on również tytuł hrabiowski na zasadzie primogenitury (co oznacza, że dziedziczenie tytułu nastąpić mogło tylko przez najstarszego syna, pod warunkiem, że urodził się z matki szlachcianki i pozostawał właścicielem ordynacji Radomice-Czerniejewo).
Skórzewscy sytuowali się w grupie arystokracji posiadającej iście magnacką fortunę. Około 200 majątków zajmowało w okresie międzywojennym w Wielkopolsce obszar ponad 1000 ha. Największe majątki wówczas posiadali:
- Zygmunt hr. Skórzewski (właściciel kluczy Czerniejewo-Radomice i Łabiszyn-Lubostroń) – ok. 19.000 ha,
- Michał ks. Radziwiłł (z Przygodzic i Antonina) – ok. 15.000 ha,
- Olgierd ks. Czartoryski (z Baszkowa i Starego Sielca) – ok. 12.000 ha,
- Dobiesław hr. Kwilecki (z Kwilcza i Kobylnik) – ok. 10.000 ha,
- Ignacy hr. Mielżyński (z Iwna i Chobienic) – ok. 8000 ha.

Ostatnim właścicielem Czerniejewa był Zygmunt hr. Skórzewski, czwarty ordynat na Czerniejewie i Radomicach, syn Witolda i Marii z ks. Radziwiłłów. Żoną Zygmunta była Leontyna z ks. Radziwiłłów, córka niesławnego księcia Michała i Marii de Benardaky.

Zanim rozpoczęły się obrady, przespacerowaliśmy się pięknym parkiem. Dookoła zieleniła się trawa z której wychylały główki pierwsze stokrotki i gdzieniegdzie błyskały żółtymi plamami dorodne mlecze. Ciepły wiatr szumiał w drzewach, przynosząc echo ptasiego świergotu, a w stawie widać było nurkującego od czasu do czasu łabędzia i kilka ślicznych kaczuszek. Po tak miłej przechadzce trzeba było dopełnić obowiązku wobec ludzkości :)
W odrestaurowanych pałacowych wnętrzach, które widziały już niejedno i niejedno też słyszały, będąc świadkiem wielu zdarzeń, rozpoczęły się więc w samo południe nasze obrady. Ale tu już głos należy oddać naszej nieocenionej Sławie :)

Grafika:

Pałac w Czerniejewie
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:IMG_2771a.jpg

Sala Pompejańska
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:IMG_2794.jpg

Salon Muzyczny:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:IMG_2797.jpg

Źródła:
M. Libicki, P. Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 2003,
R. Nowicki, Skórzewscy. Właściciele dóbr łabiszyńskich. Rola w życiu społeczno-politycznym wielkopolskiego ziemiaństwa, Toruń 2003.

Muzeum Początków Państwa Polskiego
http://www.mppp.pl/

Strona pałacu w Czerniejewie:
http://www.czerniejewo-palac.pl/

Pałac w Czerniejewie – Wikipedia
http://pl.wikipedia.org/wiki/Czerniejewo


Protokół z zebrania założycielskiego Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego GNIAZDO

  • dostępny dla członków WTG Gniazdo tutaj